Tô tử - dược thảo chính trong các bài thuốc chữa hen suyễn

Đặc điểm của Tử tô

Tô tử là quả hình trứng hoặc gần cầu, đường kính khoảng 1,5mm màu nâu xám hoặc màu vàng xám có phần vân lưới hơi lồi, nâu sẫm. Gốc quả tô tử có phần hơi nhọn, vỏ quả mỏng giòn, dễ vỡ. Đập vỡ hạt có mùi thơm, vị hơi cay. Đây là thành phần được sử dụng chính trong các bài thuốc hiện nay. 

Hình ảnh cây tía tô và các bộ phận của cây

Công dụng của tô tử

Tô tử không chỉ là gia vị quen thuộc của người dân Việt Nam mà đây còn là loại dược liệu phổ biến với các công dụng sau: 

Công dụng theo y học hiện đại

Trong tô tử có chứa từ 0.3 – 0.5% tinh dầu và khoảng 20% citral. Trong đó, tinh dầu gồm linalool perillaldehyd, β-caryophyllene, L-perilla alcohol, perillaldehyde, α-pinen, elsholtziaceton mang đến nhiều công dụng hữu ích như:

• Nước sắc tía tô có tác dụng làm giãn mao mạch da, kích thích bài tiết tuyến mồ hôi. Tô tử chứa nhiều loại tinh dầu, có thể làm tăng lượng đường trong máu và ức chế hệ thần kinh trung ương
• Dùng nước ngâm từ cây tô tử  có tác dụng ức chế nhiều loại vi khuẩn, đặc biệt là khuẩn trực tràng, tụ cầu khuẩn
• Tô tử còn có tác dụng giảm co thắt cơ trơn phế quản, cầm máu và giảm tiết dịch phế quản. 

Công dụng theo y học cổ truyền

Theo y học cổ truyền, tô tử có vị cay, tính ấm, thuộc tỳ vị, có công dụng: 

• Bổ khí và thăng khí phát tán phong hàn, giải uất giải độc, hóa đàm, trấn kinh nên thường được dùng chữa nôn mửa, động thai, cảm gió, ngộ độc thực phẩm, v.v. 
• Tô tử có tác dụng bình suyễn, trừ thấp khớp, giảm ho và giảm đờm. 
• Lá tô tử có thể thúc đẩy tiêu hóa, giảm đau, giải độc, làm ra mồ hôi nên thường được dùng để chữa cảm mạo, ngộ độc, nôn mửa, ho.

Hạt tía tô có công dụng giảm ho, tiêu đờm

Bài thuốc sử dụng tô tử

Bài thuốc giải cảm phong hàn: Sử dụng 8g tô tử, 8g hương phụ, 6g trần bì, 4g cam thảo 4g, 2 lát gừng tươi để sắc nước uống hoặc dùng để xông khi còn nóng

Bài thuốc an thai: Sử dụng 8g cành tô tử, 12g bạch thược, 12g đẳng sâm, 8g đại phúc bì, 8g sinh khương, 12g đương qui, 8g xuyên khung, 8g trần bì, 4g cam thảo đem sắc lấy nước uống

Bài thuốc chữa đau bụng, chướng bụng: Dùng 1 nắm lá tô tử tươi giã lấy nước, đem hòa với một ít muối và uống trong 1 lần

Bài thuốc tiêu đờm giảm ho: Sử dụng 6 – 12g tô tử, 6 – 8g bạch giới tử, 8 – 12g la bạc tử sắc uống mỗi ngày 1 thang

Bài thuốc chữa sưng vú: Sử dụng 10g lá tô tử đem sắc nước uống, dùng bã đắp lên vú

Bài thuốc chữa mẩn ngứa, làm đẹp da: Vò nát một nắm lá tô tử hòa vào nước tắm, dùng bã tô tử chà nhẹ lên vùng da mẩn ngứa

Bài thuốc chữa tiêu chảy, nôn, ho: Lấy một nắm lá tô tử cho vào nồi đun, sau đó bỏ bã và nấu đặc thành cao. Thêm đậu đỏ rang vàng, tán bột mịn trộn với cao tô tử để viên thành viên nhỏ, mỗi lần uống 50 viên

Trên đây chúng tôi đã giúp các bạn hiểu rõ hơn về thành phần dược thảo tô tử và những công dụng của tô tử. Hy vọng những chia sẻ này đem lại thông tin hữu ích cho bạn đọc. 

>>Xem thêm: Vị thuốc Hạnh nhân chuyên dùng trong các bài thuốc trị ho